Niet alleen jongeren uit de wijk zelf, maar uit heel Enschede. Om te chillen. Het Cruyff Court leek zo'n beetje de enige plek waar dat nog kon tijdens de lockdown.

Houvast is voor jongeren heel belangrijkMihriban Guney (Krajicek Scholarshipper)

Tekst: Sandra van Maanen
Foto: Raymond van Olphen
Leestijd: 7 minuten

"Maar de groep werd te groot, het leverde gedoe en lawaai op. En rotzooi. Er bleven legen blikjes energydrink achter, chipszakken en fastfood verpakkingen. Mijn collega's en ik zagen soms bezorgscootertjes bestellingen aan het hek leveren! Jammer dat er altijd een paar figuren tussen zitten die het, met hun gedrag, voor de grote groep verpesten", verzucht jongerenwerker Sagar Bhagoe.

Ontmoeting en sportieve uitdaging
Het werd steeds later. Waar het Cruyff Court er in normale tijden om 22:00 uur verlaten bij ligt, was het er nu om 01:00 uur 's nachts nog druk. De buurt ging klagen en uiteindelijk werd het terrein voor bepaalde tijd afgesloten. Er werden hekken omheen geplaatst, omdat de plek te aantrekkelijk voor ongewenste groepsvorming bleek. Inmiddels wordt het veld weer gebruikt waar het voor bedoeld is: ontmoeting en sportieve uitdaging. Binnen de geldende coronamaatregelen natuurlijk. "Gelukkig maar", zegt Mannes Verwer, combinatiefunctionaris Sport & Onderwijs, "Want het is een fantastische plek. Dit Cruyff Court was zelfs het decor voor de eerste editie van de Koningsspelen. Iedereen, ook het koningspaar zelf, was erbij. Maar los daarvan, het is een belangrijke plek in de wijk waar veel goede dingen gebeuren."

Nu is het er -en dat heeft vooral met het seizoen te maken- rustig. Dat was het ook tijdens de jaarwisseling en tijdens de rellen die ontstonden rond de invoering van de avondklok. Helemaal gerust, is Sagar nog niet. Naarmate de coronacrisis langer duurt, de verveling onder jongeren toeneemt en het gedrag van kleine groepen extremer wordt, nemen begrip en tolerantie in hetzelfde tempo af, weet hij. "Er wordt sneller geklaagd. Ook als er niets aan de hand is. Om niets wordt er al aan de bel getrokken. Kom op zeg! Ze zitten al de hele dag binnen. Moeten ze hun sociale leven dan ook volledig online vormgeven? Als dit te lang duurt, is de klap straks groot en zal een grote groep jongeren met psychische klachten worden geconfronteerd."

Activiteiten waar de hele buurt van profiteert
Enschede-West bestaat uit wijken met veel hoogbouw. De wijken Hatteler en, een paar kilometer verderop, Boswinkel tellen relatief veel sociale huurwoningen. Het percentage eenoudergezinnen ligt hier hoger dan in de rest van Enschede en het gemiddelde inkomen lager. Het zijn multiculturele wijken. Naar de sportclub, paardrijden of naar de muziek- of dansschool gaan, zit er voor veel kinderen niet in. En al zou het financieel wel mogelijk zijn, dan is het nog steeds uitdagend: sportverenigingen zijn hier nauwelijks te vinden. Cruyff Courts en Krajicek Playgrounds daarentegen wel. Daar is genoeg te doen, temeer omdat de foundations steeds vaker samen optrekken. Bijvoorbeeld met de Streetwise Cup, het grootste straatvoetbaltoernooi van Nederland voor jongens en meiden in de leeftijd van 11 tot en met 15 jaar.

In Enschede maakt de Cruyff Foundation zich, in samenwerking met FC Twente, op maatschappelijk vlak sterk voor projecten gericht op kinderen vanaf 12 jaar. Ze worden serieus genomen en krijgen kansen om zowel aan vaardigheden als aan zelfvertrouwen te werken. Mannes: "Door ze een rol in hun wijk te geven, bijvoorbeeld in schoonmaakacties in de buurt. Daar profiteert de hele gemeenschap van. Maar nog belangrijker: ze worden gezien! Wie goed doet, krijgt een beloning; een shirtje of broekje van FC Twente én mag een volgende stap maken naar het Heroes of the Cruyff Courts programma. Vanuit die hoedanigheid organiseren jongeren op eigen kracht activiteiten voor kinderen in de buurt."

In beeld blijven door goede samenwerkingen
Belangrijk op de Krajicek Playgrounds is Mannes zelf: hij geeft gymles op basisscholen aan 4 tot 12-jarigen en na schooltijd en tijdens de vakanties activiteiten op de Playground. "Kinderen kennen me van school, vinden het leuk om hun vrije tijd op de Playground in actie te komen", zegt hij. Mannes werkt nauw samen met jongerenwerkers die zich binnen het vrijetijdsdomein bij Stichting Alifa (red: welzijnsorganisatie voor heel Enschede) inzetten voor kinderen vanaf 10 jaar. Met aanbod dat perspectief biedt. Op de Playgrounds en daarbuiten. De 10 tot 12-jarigen vormen een gezamenlijke doelgroep.

Precies die overlap komt goed uit. Sagar: "Deze kinderen stappen over naar de middelbare school, komen in de pubertijd. Dat maakt ze bijzonder kwetsbaar. Om die reden is jongerenwerk steeds meer gericht op jeugd vanaf 10 jaar." Goed georganiseerde samenwerking tussen de verschillende domeinen in Enschede leidt tot een doorlopende lijn. "Kinderen die Mannes van jongs af aan kent en begeleidt, komen, nog voordat ze de basisschool verlaten, bij ons in beeld. Zeker 80% van de jongeren die geregeld op de Cruyff Courts in Enschede sporten, is op die manier 'warm' overgedragen. Ze blijven in beeld, ouders vertrouwen ze sneller aan ons toe, buiten schooltijd en in de vakanties", zegt Sagar.

Iedereen die wil, moet kunnen sporten
Krajicek Playground Boswinkel Plaza, door Richard Krajicek persoonlijk geopend in 2008, is een Playground in de buitencategorie. Yalp (producent interactieve sport- en speeltoestellen) en de Krajicek Foundation hadden het idee om in één dag samen met de wijk het veld te transformeren. Dankzij de gezamenlijke inspanningen met de gemeente, de basisschool, de speeltuinvereniging en Stichting Alifa kreeg de Playground een interactieve upgrade.

Geschikt voor alle leeftijden, leuk voor na, maar ook tijdens schooltijd. "Basisschool ODBS Europa gebruikt Memory Movement (MEMO) materialen voor de outdoor classroom, als ondersteuning voor reken- en taalonderwijs", licht Mannes toe. "Ook andere scholen gebruiken dit toegankelijke terrein", vult Sagar aan. "Evenals wijkbewoners. Jonge gezinnen, jongeren, volwassenen en ouderen: deze plek is van iedereen. Om te ontmoeten, te chillen, te kickboksen.. er staat zelfs een apparaat om de buikspieren te trainen. Alles hufterproof uiteraard."

Het principe dat iedereen die wil, moet kunnen sporten, krijgt hier vorm. Mannes spreekt over een 'generatietuin voor jong en oud'. "Ouders en grootouders die eerder op een bankje toekeken, doen nu mee. Het Mulier Instituut onderzoekt die dynamiek trouwens, zodat de ervaring die hier wordt opgedaan straks ook op andere plekken kan worden ingezet."

Jongeren zelfstandig activiteiten laten organiseren en begeleiden
Naast professionals vanuit sport en welzijn, spelen jongeren zelf een steeds grotere rol in het succes van de plaza's. Ze komen uit de wijken, zijn opgeleid als Krajicek Scholarshipper om zelfstandig activiteiten te organiseren en te begeleiden. Mannes: "De meesten zijn met een bal en een fluitje al in staat om met de kinderen aan de slag te gaan." Mihriban Guney die opgroeide in Boswinkel en op ODBS Europa Mannes als gymleraar had, is nu zelf Krajicek Scholarshipper.

Ze was al kind na schooltijd al vaak te vinden op de Playground en in het wijkcentrum. Ervaring als Scholarshipper gaf vertrouwen de toekomst als professional in sociaal werk vorm te geven. Tijdens de eerste twee jaar van haar HBO-studie Social Work liep ze stage bij Stichting Alifa en werkte ze samen met Sagar. "De buurt is socialer geworden", concludeert Mihriban. "Goed georganiseerd jongerenaanbod houdt de boel bij elkaar, bereikt kinderen die niet veel mogelijkheden hebben. Kinderen zoals ik destijds. Mijn moeder durfde mij hier met een gerust hart te laten spelen, omdat ze wist dat het bij Mannes en Sagar veilig en oké was."

Mihriban deelt de zorgen van Sagar over de beperkte mogelijkheden die kinderen en jongeren in deze coronatijd hebben. "Ze krijgen lessen online, moeten ze ook hun sociale leven dan online vormgeven? Ze komen minder buiten dan voorheen. Doen ze dat wel dan krijgen ze al snel het stempel van hangjongere. Terwijl ze gewoon staan te chillen." Dat snelle oordelen zit haar dwars, omdat ze weet wat het met kinderen doet. "Negatieve opmerkingen zorgen ervoor dat jongeren zich nog ellendiger voelen en gaan afzetten tegen de situatie. Beter is het om contact met ze te maken, in gesprek te gaan. En alternatieven te bieden. Structureel, op vaste tijden. Houvast is voor jongeren heel belangrijk. Nu zijn het vooral incidentele alternatieven om in contact te blijven."

Winter Games in Enschede
Goed nieuws op korte termijn voor kinderen en jongeren in Enschede zijn de Winter Games, een initiatief van de Krajicek Foundation, de Cruyff Foundation en Sociaal Werk Nederland. Mannes: "We hebben een aanvraag ingediend en net gehoord dat we akkoord hebben en geld krijgen! In combinatie met online challenges, zoals Fifa en Fortnite, bieden we straks ook fysieke uitdagingen aan. Yoga, voetbal, tennis of bootcamp, maar ook een speurtocht door de wijk, gericht jongeren en ouders met jonge kinderen. Via QR-codes ontdekken ze hun wijk en kunnen ze er in kleine groepjes toch op uit." Sagar vult aan: "En alles is gratis dus toegankelijk voor iedereen. Zo bereiken we ook de meest kwetsbare inwoners van Enschede."